Expositie C. & J. Honig Breet, drie generaties Zaans papier
C. & J. Honig Breet, ‘papierfabriekeurs’ te Zaandijk
Op de bovenverdieping van het Honig Breethuis is de semipermanente expositie C. & J. Honig Breet, drie generaties Zaans papier te zien. Hiervoor werd een beroep gedaan op niet eerder getoonde objecten en documenten van de Stichting Archief Honig(h). De expositie leidt langs de drie generaties van de familie Breet, die het Zaandijker witpapierbedrijf van C. & J. Honig tussen 1770 en 1879 aankochten en voortzetten.
Documentaire
De expositie wordt ingeleid door een documentaire, vervaardigd door Tomas Stolk (Fenix Film, Hilversum) in nauwe samenspraak met bestuurslid Pier van Leeuwen, die verantwoordelijk was voor de opzet en de verhaallijn. Belangeloze medewerking werd verleend door Geke van de Kamp (Gemeentearchief Zaanstad), Hester Wandel (Zaans Museum) en de onafhankelijke onderzoekers Barbara Orbell en Peter Roggeveen.
Een team van figuranten, onder leiding van Pietsje Bloem, gaf gestalte aan de drie opeenvolgende generaties bewoners. Als alternatief voor de verdwenen papiermolens van de familie werden detailopnames gemaakt van de schitterende maquette van papiermolen de Eendracht in het Molenmuseum in Koog aan de Zaan, dat tevens een kleinere molenmaquette en een beschilderde flaptafel uitleende.
Drie generaties
De broers Cornelis en Arent Breet kochten het bedrijf, bestaande uit de molens De Veenboer en het Herderskind, in 1770 van de familie Honig, die het bedrijf in 1674 startte met molen De Vergulde Bijkorf. Cornelis Breet betrok tevens het Honig Breethuis met zijn echtgenote Grietje Klaas Nen. Zoons Jacob en Klaas zetten het bedrijf in de Franse Tijd voort en voerden het procedé van de velijnpapierfabricage in. Met zijn vrouw Grietje Jans de Jager en hun jongste twee kinderen Maartje en Jan bewoonden Jacob Breet sinds 1826 de fabrikeurswoning. Zoons Cornelis en Jan Breet vormden samen met hun neef Cornelis Klaasz. Breet de laatste generatie fabrikeurs Breet ten tijde van het 3e kwart van de 19e eeuw, alvorens het bedrijf in 1879 werd geliquideerd. De firma C. & J. Honig Breet behoorde tot de belangrijkste en laatste ambachtelijke witpapierbedrijven in de Zaanstreek, die papier leverden aan talloze binnen- en buitenlandse afnemers.
Wereldwijde toepassingen
De presentatie toont papiermonsters met diverse watermerken, zoals de Bijenkorf, de Lelie, de Posthoorn, de Postruiter en het Zaans dubbelkruis. Dit in combinatie met riemkappen en bijbehorende merkblokken. Daarnaast zijn er zes voorbeelden van toepassingen van dit hoogwaardige witpapier voor bouwtekeningen, kaartbladen, brieven, bladmuziek, waardepapier en beeldende kunst. Bijschriften verwijzen naar externe voorbeelden van toepassingen door prominente historische figuren zoals de Amerikaanse presidenten Washington en Jefferson, Duitse kunstenaars en hofarchitecten als Schinkel en Klenze, schrijvers als Goethe en Hölderlin en componisten als Beethoven, Weber, Mendelssohn en Chopin. Ook leverde het familiebedrijf papier voor het eerste Nederlandse papiergeld.
Realisatie
De replicakostuums werden vervaardigd door Margariet Moelands en wijlen Nel Amons. Displays en zaalteksten werden uitgevoerd door Akro, Zaandam en Het Meubel, Zaandijk. De elektra werd aangelegd door Loek Vlaanderen en Henk Philippona. Samenstelling van de presentatie was in handen van Pier van Leeuwen, terwijl Erik van der Toorn Vrijthoff tekende voor de coördinatie van de realisatie. Diverse derden leverden ondersteunende werkzaamheden.