Herstel betegelde smuiger

1 januari 2019 – Oudtijds schaarden de bewoners van het Honig Breethuis zich – zeker in de wintermaanden – gezamenlijk rond de smuiger (schouw) in de historische woonkeuken. Deze is recentelijk in opdracht van de gemeente Zaanstad gerestaureerd. Hoewel de beide schoorstenen van de voormalige papierfabrikeurswoning bij het groot onderhoud van 2014 opnieuw zijn opgetrokken, liet de conditie van de vroeg-achttiende-eeuwse tegelschouw al enige jaren te wensen over. Diverse tegels en delen van de marmeren omlijsting kwamen door optrekkend vocht los van de muur. Nader onderzoek door restauratieaannemer Somass wees uit dat de buitenmuur ernstig nat bleek te zijn. Om dit in de toekomst te verminderen is de spouw ongeveer 30 cm afgegraven en de afwatering in de steeggoot verbeterd. Om de hechting van de tegels te herstellen, dienden deze tot circa 100 cm hoogte met uiterste voorzichtigheid te worden verwijderd en de specie afgebikt. Daarop is de wand tegen capillair vocht door de firma Van Lierop geïnjecteerd met een speciale crème. Vervolgens is de wand afgewerkt met een renovatiestucsysteem.

Tegels
Tegelzetter Jack Berhout heeft de veiliggestelde tegels schoongemaakt en op de oorspronkelijke plaats teruggeplaatst. Een aantal onherstelbaar aangetaste gebloemde tegels in de haardnis konden worden vervangen door hoger in de nis aanwezige exemplaren die onder de roetlaag tevoorschijn kwamen. De beschadigde omlijsting kon door het restauratiebedrijf worden aangevuld met enkele stroken marmer die de tegelzetter nog op voorraad had. Het restauratiebedrijf wist ook te voorzien in aanvullende Bijbelse tegels waar deze vervangen dienden te worden. Ter vervanging van de beschadigde witjes op de belendende wand en in de beide gangen wist Somass een nagenoeg identieke partij op de kop te tikken. Daarmee is de smuiger en het overige tegelwerk op de begane grond weer in oude luister hersteld. De tussentijdse overlast en stofwolken waren het resultaat meer dan waard.

Bijbelse voorstellingen
Volgens tegeldeskundige Frits Louwersheimer is de smuiger samengesteld uit tegels van diverse herkomst. Zo zouden er elf tegels met Bijbelse voorstellingen uit Rotterdam stammen, zeven uit Utrecht, vijf uit Amsterdam en drie uit Harlingen of Makkum. Hieronder bevinden zich dertien oudtestamentische en dertien nieuwtestamentische voorstellingen. De Bijbelse tegels zijn aangevuld met landschapsvoorstellingen. Vaak waren de oudtestamentische scènes gekozen als zogeheten ‘prefiguraties’ (voorlopers) van de verhalen rond Christus. Zo vernietigt Hizkia de afgodsheiligdommen en verdrijft Christus de handelaren uit de tempel. Tot de op de smuiger verwerkte scènes behoren oudtestamentische verhalen over Abel, Mozes, Jacob, Jesaia, Lot, Hagar, Hizkia, Jefta, Elisa en Suzanna. Mozes is tweemaal te zien met de stenen tafelen en eenmaal voor de brandende braamstruik. Tot de nieuwtestamentische scènes behoren onder meer de vlucht naar Egypte, Christus, de kruisafname en de evangelist Johannes. Christus en de Kananese bloedvloeiende vrouw is driemaal afgebeeld. Bijbelkenners en andere bezoekers van het Honig Breethuis kunnen hun hart weer ophalen.